De zin en onzin van calorieën | Waarom calorieën tellen NIET werkt!

Abonneer en like ons!

Calorieën tellen is een welbekend begrip bij vrijwel iedereen. Al voordat ik verstand kreeg van voeding en fitness keek ik argwanend naar calorieën.

Ik dacht ik bij mezelf; “hoe kan een Kinder Bueno nou minder gezond zijn als bijvoorbeeld een avocado? Komt dit omdat het meer calorieën bevat?.

Dit is namelijk een vergelijking die vaak wordt getrokken. En als je er goed over nadenkt is het toch raar dat een Kinder Bueno gezonder zou zijn?

En dat is wat we gaan bespreken in deze blog. In deze blog vertel ik je alles over de zin en onzin van calorieën en het calorieën tellen.

Misvatting nummer 1 over calorieën tellen.

Ik begin gelijk met de grootste misvatting en het grootste probleem van calorieën tellen. De meeste mensen kijken namelijk door deze methode naar de hoeveelheid calorieën die ergens in zitten en kopen op basis daarvan hun eten in.

Hierbij, omdat ze zich blindstaren op het aantal calorieën, kijken ze niet naar hoe gezond het product daadwerkelijk is. Vooral vetten worden hierdoor gemeden, want ja dat bevat 9 calorieën per 1 gram!

Hierdoor kiezen de meeste mensen die aan calorieën tellen doen niet voor gezonde producten zoals noten en avocado’s. En juist hier gaat het fout!

Later kwam ik door onderzoek dan ook tot de conclusie dat deze argwaan niet zonder reden was… Calorieën tellen is een methode die afstamt uit de vorige eeuw en iets waar we simpelweg mee moeten stoppen.

En daarom ga ik het in deze blog hebben over de zin- en vooral de onzin van calorieën (tellen).

Wat zijn calorieën?

Wat kan je beter eten en is gezonder: links of rechts? Ook al zou rechts meer calorieën bevatten?

Om te begrijpen wat calorieën tellen precies is leg ik je eerst uit wat calorieën zijn. Ik ben met de definitie van een calorie:

‘De hoeveelheid warmte die nodig is om bij een normale atmosferische druk van 1013,25 hPa, 1 gram water van 14,5 °C naar 15,5 °C te laten stijgen (aangegeven met het symbool cal15), 1 cal15 = 4,1858 J‘.

Calorieën zijn dus een meeteenheid die gebruikt wordt om aan te duiden hoeveel energie er nodig is om water van 14.5 naar 15.5 graden Celsius te verwarmen.

Wat we hierbij allereerst moeten begrijpen is dat het lichaam bestaat uit meer dan alleen water. Hier gaat er dus al iets fout. Daarnaast is het lichaam ook geen 14.5 graden maar heeft ons lichaam een gemiddelde temperatuur van 37 graden.

De energie die wordt opgewekt is dan ook op basis van wat er gebeurd in een laboratorium, hierover later meer.

Je caloriebehoefte berekenen.

Je caloriebehoefte berekenen? Dat kan met een fitness app.
Wat is mijn caloriebehoefte? Is een veelgestelde vraag. Moeten we dat weten, of niet?

Naast het calorieën tellen bestaat er ook nog zoiets als je caloriebehoefte berekenen’.

Je caloriebehoefte bereken je op basis van leeftijd, gewicht en geslacht. Hiermee bereken je je BMR. Dit is je basaal metabolisme, en is iets anders dan je BMI. 

Hier ga ik verder in deze blog niet op in maar op basis hiervan wordt er vervolgens een formule gebruikt hoeveel extra calorieën je nodig hebt aan de hand van hoe vaak je gaat sporten en hoe zwaar (fysiek) je werk is.

Onze Fitness App bevat ook zo’n functie om je caloriebehoefte te berekenen. Voordat je deze gaat gebruiken is het wel handig dat je eerst de rest van de blog leest om alle ins-en outs te kennen van calorieën!

Dit was namelijk ‘slechts’ de inleiding!

Calorieën: Theorie vs. De praktijk.

De hoeveelheid energie wat voeding geeft, is de hoeveelheid energie die wordt geproduceerd in een laboratorium. Hierbij kijken ze hoeveel energie er vrijkomt per soort voeding.

Handig! Zo weten we inderdaad precies hoeveel calorieën er in onze producten zitten. Als we vervolgens kijken naar de hoeveelheid energie die we nodig hebben om:

  • Alle processen in ons lichaam draaiende te houden (ons basaal metabolisme);
  • De hoeveelheid calorieën te meten die we verbruiken met sporten;
  • En de hoeveelheid calorieën tellen die we nodig hebben om onze arbeid te verrichten;
  • Dan weten we precies wat we mogen/kunnen eten om hieraan te voldoen.

Perfect dus! Er is helaas een grote maar!

Calorieën tellen houdt niet rekening met alle factoren.

In de theorie klinkt dit inderdaad heel mooi en veelbelovend. Echter, in de praktijk is dit volledig anders. In het boek ‘Food; what the heck should I eat?’ van Dokter Mark Hyman gebruikt hij een mooie vergelijking.

Deze is als volgt:

‘Als je 1 pond lood en 1 pond veren van dezelfde hoogte op hetzelfde moment laat vallen in een vacuüm, wat valt dan als eerste op de grond?

Dokter Mark Hyman

Je zou waarschijnlijk denken het pond lood. Echter, omdat er geen luchtweerstand is vallen het pond lood en pond veren tegelijkertijd op de grond!

Zou je precies hetzelfde doen maar dan buiten van een gebouw, dan valt het pond lood eerder op de grond. Dit omdat er nu luchtweerstand is!

En zo is het ook in je lichaam. In theorie zouden we dus kunnen berekenen hoeveel energie we dagelijks nodig zouden hebben en wat we daarvoor zouden kunnen eten.

Alleen is de weerstand van alle soorten calorieën compleet anders waardoor het voor je lichaam dus niet hetzelfde is.

En waardoor deze theorie dus eigenlijk helemaal niet correct is!

Waarom alle calorieën dus anders zijn.

Ik heb net geconstateerd dat er iets mis is. Dit ga ik nu onderbouwen door uit te leggen waarom alle calorieën anders zijn: Het lichaam vervaardigt (verwerkt) niet elke kcal hetzelfde.

  • Zo kunnen onze mitochondriën (energiefabriekjes van de cellen) nauwelijks/geen chemische transvetzuren verbranden.
  • Veel mensen hebben ook een disfunctie van deze zogenoemde energiefabriekjes, wat betekent dat ze inefficiënt energie verwerken waardoor er netto niet dezelfde hoeveelheid aan energie uitkomt.
  • Daarnaast wordt er bijvoorbeeld bij het verwerken van eiwitten door het lichaam alleen al 30% aan energie verbrandt door de zogeheten voeding geïnduceerde thermogenese.

    Dit is maar liefst 5 keer zoveel als wat het kost voor het lichaam om koolhydraten bruikbaar te maken!
  • Verandert het consumeren van fructose de ghreline waardes (ons hongerhormoon) NIET waardoor je dus honger blijft houden.
  • En ga zo maar door!

Alle calorieën zijn dus anders!

Alle calorieën zijn anders omdat ze een ander effect hebben op het lichaam en omdat het lichaam er op een andere manier mee omgaat.

Hierom is het dus helemaal niet handig om het volgende te denken:

‘Ik heb 2500 kcal nodig als ik ‘zoveel’ kcal verbruik per dag, ik eet er 500 per dag minder en dan val ik af’.

Calorieën tellen theorie

Als het daadwerkelijk zo simpel in elkaar zou zitten, dan zou de menselijke soort namelijk al lang zijn uitgestorven!

Het menselijke lichaam heeft van nature ‘speciale overlevingsmechanismes’ om dit allemaal te regelen.

Net zoals bijvoorbeeld je lichaamstemperatuur wordt de hoeveelheid calorieën die verbrandt worden ook gereguleerd door je lichaam zelf.

En als je ook nadenkt over alles wat het lichaam en het brein kan… dan is het natuurlijk onrealistisch om te denken dat het zo simpel in elkaar zit!

Ons lichaam is NOG STEEDS te complex voor ons mensen.

Dat je lichaam dus een spaarstand heeft is waar. En maar goed ook, anders waren we hier nu waarschijnlijk niet!

Denk aan alle duizenden processen die automatisch per seconde in je lichaam plaatsvinden. Ongelooflijk toch?

Je hersenen zijn slimmer dan welke computer dan ook op aarde, waarbij vele processen nog steeds zo complex zijn dat we er nog vrij weinig van afweten.

Alles in je lichaam werkt als een goed functionerend bedrijf synergistisch met elkaar.

Ons lichaam is een bedrijf van 35 triljoen cellen.

Denk aan een bedrijf met ongeveer 35 triljoen cellen die nauwgezet worden aangestuurd en samenwerken om een levend organisme te vormen: JIJ! Dat is hoe complex ons lichaam in elkaar steekt.

Dit is natuurlijk heel lastig om te realiseren en hier heeft je lichaam dan ook veel verschillende nutriënten (managers) voor nodig. Denk hierbij aan vitamines, mineralen, eiwitten, enzymen en ga zo maar door.

Daarnaast heb je ook nog eens een heleboel darmvrienden (1.2 keer zoveel als de hoeveelheid cellen die we hebben!) waar je ook nog eens goed voor moet zorgen.

Dit aantal is dus zelfs meer dan de 35 triljoen cellen van je lichaam. En maar liefst 22% van de bevolking heeft inmiddels chronische darmklachten omdat ze hier niet goed voor zorgen!

‘Zorg goed voor al je cel- en darmvrienden en zij zorgen ook goed voor jou’.

Maurice Weber

En daarom is het dus juist belangrijk om voeding te eten wat rijk is aan gezonde voedingsstoffen.

Ik hoop dat je het al een beetje begint te begrijpen. Hieronder ga ik weer verder met een lastig stukje theorie.

Calorieën kwantiteit vs. kwaliteit.

Als we deze theorie dan omzetten naar een praktijkvoorbeeld, kunnen we dat vergelijken met dat 300 calorieën uit noten niet hetzelfde is als 300 calorieën uit een chocoladekoekje.

Natuurlijk zijn de 300 calorieën wel hetzelfde in energie als we ze verbranden in het lab. Echter bevatten de noten meer micronutriënten, vezels en andere stoffen die zorgen voor een compleet andere reactie van het lichaam.

Deze veranderingen hebben te maken met de fysiologische adapties die ontstaan door het aanleveren van micronutriënten.

Micronutriënten zijn namelijk belangrijk voor vele processen in het lichaam. Een proces daarvan is het stofwisselingsproces.

Reactie van het lichaam op een chocoladekoekje.

De simpele koolhydraten (zoete calorieën) uit het chocoladekoekje laten je insuline enorm stijgen omdat er veel suikers in zitten en weinig vezels.

  • Ook zullen je triglyceriden waardes (vetten) in het bloed stijgen;
  • Je goede cholesterolwaardes zullen verlagen;
  • En het zal bijdragen aan een zogeheten ‘non-alcoholic fatty liver’ door de fructose die alleen afgebroken kan worden door de lever.

Een vicieuze cirkel.

De piek in insuline die je krijgt doordat er geen vezels zijn zal op zijn beurt weer zorgen voor een verlaagde bloedsuikerspiegel;

  • Die je vervolgens moe en hongerig maakt, wat ervoor zal zorgen dat je in een vicieuze cirkel zal raken van suikerpieken, energiepieken en hongerpieken.

Maar, alle calorieën zijn hetzelfde toch? Dacht het niet!

Belangrijke aspecten bij de opname en verbranding van calorieën.

Hieronder leg ik de belangrijke factoren uit die een rol spelen bij de hoeveelheid energie die je verbrand op een dag. Maar ook belangrijke factoren die een rol spelen bij de opname en verbranding van calorieën.

Zie hieronder de lijst:

  • Hoe je hebt geslapen (3 uur slaaptekort zorgt ervoor dat je gemiddeld 55% minder vet verliest) (1)
  • Hoe gezond je darmflora is en wat voor darmbacteriën je hebt.
  • Je hormonale balans (zelfs menstruatie heeft een enorme directe invloed)
  • Je geestelijke gesteldheid (stress heeft een enorme impact en speelt een belangrijke rol)
  • De soort kcal (eiwitten hebben een 5 keer zo hoge voeding geïnduceerde thermogenese als koolhydraten) (2)
  • De correctheid van labels (er zijn onderzoeken die aantonen dat labels vaak tot wel 25% afwijken) (3). Daarnaast mag van de FDA (Food and Drug Administration ) het aantal kcal 20% afwijken (3).
  • De tijd wanneer eet, in verband met je hormonale afgifte.
  • Hoe we ons voedsel bereiden (koken of rauw) (4), zo geeft gekookt eten meer kcal dan rauw eten.
  • Hoe oud bijvoorbeeld de groente of het fruit is, dit heeft namelijk impact op de cel-sterkte wat het makkelijk of minder makkelijk te verteren maakt.
  • Het verschil tussen de macro-nutriënten zelf, bijvoorbeeld lage glycemische koolhydraten ten opzichte van hoge (5).
  • Verschil tussen MCT vetzuren en LCT vetzuren. Onderzoek toont aan dat een dieet rijk aan MCT vetzuren zorgt voor meer vetverlies dan een dieet rijk aan LCT vetzuren (6).

En zo kunnen we nog even doorgaan! Dit zijn dus allemaal factoren die een rol spelen met hoe je lichaam reageert en omgaat met voeding (en calorieën).

Dit zijn slechts een paar voorbeelden waarom alle calorieën niet hetzelfde zijn. En zo zijn er nog honderden andere vergelijkingen om aan te tonen dat calorieën absoluut niet hetzelfde zijn voor het lichaam!

Het gevaar van de zoete calorieën.

Wat kies jij? Een reep chocolade of een gezond stuk fruit?

Mensen en veel diersoorten hebben van nature een zwak voor zoete calorieën, met name de simpele suikers (7).

En hier is een goede reden voor.

Een beer eet vetten, maar wordt niet dik.

Denk bijvoorbeeld aan een beer die zich vol eet aan vette vis, maar niet dik wordt. Ondanks dat de beer ontzettend veel vette vis eet, bestaande uit vetten en eiwitten.

Diezelfde beer eet zich vervolgens in de zomerperiode klem aan bessen, met als resultaat dat hij ruim 200 kg aankomt!

Dit is voor de beer nodig om de winterslaap door te komen.

Mensen hebben tegenwoordig weinig tot geen reserves meer nodig.

Zoals gezegd kan de beer worden vergeleken met de mens. Het grote verschil is tegenwoordig dat wij ons niet meer voor hoeven te bereiken op de winter.

Dit komt doordat het grootste deel van de westerse bevolking geen voedselschaarste meer heeft in de winter. Vroeger was dit wel het geval.

Wij doen dan geen winterslaap maar hebben wel een ander circadiaans ritme in de winter. Het was daarom belangrijk om genoeg energie binnen te krijgen gedurende de zomerperiodes.

En dat deden we dan ook! Dit heeft ons zwak voor suikers ontwikkeld.

Suikers zijn 365 dagen per jaar onbeperkt beschikbaar.

En dan komt nu het probleem! Sinds de 21e eeuw zijn suikers 365 dagen per jaar beschikbaar, zonder limiet.

Hier is ons lichaam en genetisch materiaal nog helemaal niet op aangepast! En dat gaat ook niet gebeuren. Ons genetisch materiaal verandert namelijk maar 0.5% per 1 miljoen jaar.

En zo is het ook met voeding.

We weten inmiddels dat alle calorieën niet hetzelfde zijn. Nou ja, in theorie en het laboratorium wel, maar voor het lichaam dus niet.

Deze vooruitgang in kennis zorgt ervoor dat we veel meer weten over het lichaam en zijn functies, welke impact voeding heeft en wat de verschillende soorten voeding in het lichaam teweegbrengt.

Deze kennis stelt ons instaat om ons voedingspatroon op een nieuwe manier vorm te geven. Een methode die meer anno 2019 is dan de kcal methode uit 1960!

Welke methode kies jij? Lees onze blog gezond eten om hier optimaal gebruik van te maken.

Om af te vallen moet je dus minder calorieën eten, toch?

Een ander goed voorbeeld is de vergelijking tussen allergie en ademen.

Wanneer we met een allergie, zoals een pollenallergie, naar de dokter gaan dan zal de kans klein zijn dat de dokter zegt dat je minder moet gaan ademen…

Echter het grappige is dat dit wel gebeurt wanneer je te zwaar bent. Het advies zal dan zijn om minder te gaan eten, vooral minder calorieën.

Een beetje tegenstrijdig. Toch? Want wat de dokter eerder zal zeggen bij een allergie is dat de kwaliteit van de lucht die je inademt moet verbeteren.

Dit doe je door bijvoorbeeld een luchtfilter in huis en op kantoor te plaatsen die de kwaliteit van de lucht die je inademt verbetert.

En zo is dat dus ook met de voeding die je eet.

Eet kwaliteit voedsel met goede voedingsstoffen.

Je moet de juiste voeding consumeren voor een goede gezondheid, met daarin de kwaliteit als belangrijkste factor. En niet het aantal calorieën!

Uiteraard gaan we kcal niet helemaal uit de weg. Het is alleen niet de volledige waarheid waarmee je zorgt voor een gezond lichaam en langdurig vetverlies.

Je gaat namelijk al snel de focus leggen op de calorieën kwantiteit en NIET de kwaliteit.

Dieren hebben geen overgewicht.

En leuk weetje en een andere mooie vergelijking is dat overgewicht niet voorkomt in het dierenrijk. Alleen bewust, als ze bijvoorbeeld een winterslaap moeten houden.

En zie je deze dieren het hele jaar door bezig zijn met een calorieën teller of calorieën boekje? Natuurlijk niet!

ALLEEN dieren die in gevangenschap leven en vaak gefabriceerde voeding te eten krijgen kunnen overgewicht hebben.

Heel toevallig…

Ons advies: Ga voor een gezonde levensstijl!

Wij raden je aan om op een andere manier naar voeding te kijken. Het is aan te raden om je voeding op een andere manier in te delen en om andere methodes dan ‘calorieën tellen’ af te wegen.

Simpele tips hiervoor zijn:

  • Blijf dichtbij de natuur
  • Kies voor voeding met veel natuurlijke vetten en eiwitten
  • Zorg ervoor dat je genoeg water drinkt gedurende de dag
  • Eet veel natuurlijk vezelrijke producten
  • Probeer soms te vasten/ tijd restrictief te eten;
  • Of probeer juist veel maaltijden te eten die zeer eiwitrijk en vetrijk zijn

Hulp nodig bij afvallen of gezonder worden?

Dit was het eind van deze blog. Mocht je nog meer willen weten over calorieën dan kan je onze andere blog lezen over de calorieën teller om je caloriebehoefte berekenen lezen.

Heb je hulp nodig bij het afvallen, spieren opbouwen of simpelweg gezonder worden? Bestel dan Online Coaching!

Bestel online coaching
Bestel Online Coaching van ApolloProtocol om de beste fitness resultaten te behalen.

Onze coaches staan 24/7 klaar om je door middel van de meest recente wetenschappelijke methodes te helpen bij het bereiken van je doel.

Meer informatie kan je vinden op de pagina Online Coaching. Je kunt ook een persoonlijk voedingsschema bestellen.

Hieronder hebben we nog wat belangrijke blogs voor je op een rijtje gezet waar je meer aan hebt dan calorieën tellen.

Wetenschappelijke referenties:

(1) Ann Intern Med. 2010;153(7):I-28.   DOI: 10.7326/0003-4819-153-7-201010050-00006

(2) Westerterp, K. R. (2004b). Diet induced thermogenesis. Nutrition & Metabolism, 1(1), 5. https://doi.org/10.1186/1743-7075-1-5

(3)  Jumpertz et al., R. (2013). Food label accuracy of common snack foods. Obesity, 21(1), 164–169. https://doi.org/10.1002/oby.20185

(4) Carmody, R. N., Weintraub, G. S., & Wrangham, R. W. (2011). Energetic consequences of thermal and nonthermal food processing. Proceedings of the National Academy of Sciences, 108(48), 19199–19203. https://doi.org/10.1073/pnas.1112128108

(5) febbraio, et al. Preexercise carbohydrate ingestion, glucose kinetics, and muscle glycogen use; effect of the glycemic index. Journal of applie physiology, 89 (5), 1845-1851. DOI: 10.1152/jappl.2000.89.5.1845

(6) St- Onge, Marie-Pierre, et al. ‘’ Medium-chainTriglycerides Increase Energy expenditure and decrease Adiposity in overweight men. ‘’ Obesity research 11.3 395-402 DOI: 10.1038/oby.2003.53

 (7) Lenners BS, Alsop DC, Holsen LM, et al. Effects of dietary glycemic index on brain regions related to reward and craving in men, Am J Clin Nutr. 2013 Sep;98(3):641-7 DOI: 10.3945/ajcn.113.064113